Ισλαμικός επεκτατισμός, Σταυροφορίες και απλοϊκές προσεγγίσεις

του Νίκου Λυγερού

Μερικοί αναλυτές, ειδικά με ελλαδοκεντρικές θέσεις αγνοώντας τον ελληνισμό, ερμηνεύουν τις Σταυροφορίες ως το ψυχολογικό στοιχείο που επηρεάζει αρνητικά τις διαθέσεις του αραβικού κόσμου έναντι της Δύσης. Βέβαια με αυτήν την απλοϊκή προσέγγιση υποδηλώνουν μόνο και μόνο την άγνοια τους όσον αφορά...

στον αιτιοκρατικό χαρακτήρα του χρόνου.

Συνήθως προσθέτουν και άλλους παραδοσιακούς χαρακτηρισμούς που εκφυλίζουν το σύνολο των 9 Σταυροφοριών σε μόνο μια, την τέταρτη. Δείχνει, επίσης, μια θέση επιφυλακτική, διότι δεν είναι κατανοητός σε αυτούς ο ρόλος των Ναϊτών, των Ιωαννιτών και των Τευτόνων. Αλλά ας αρχίσουμε από την αρχή. Η κατηγορία ενάντια στην έννοια της Σταυροφορίας είναι χρονικά λανθασμένη και δικαιολογείται από το αιτιακό λάθος. Ο επεκτατισμός του Ισλάμ δεν είναι μια απάντηση στις Σταυροφορίες. Αντιθέτως, οι Σταυροφορίες προσπάθησαν να σώσουν τους Ιερούς Τόπους, να προστατέψουν τους προσκυνητές, να σπάσουν την καταπίεση των Τούρκων και να αμυνθούν στον ιερό πόλεμο του Ισλάμ.

Η ίδια η λέξη Reconquista, που είναι τόσο σημαντική στην Ισπανία, εξηγεί ακόμα και ετυμολογικά ότι πρόκειται για μια αντεπίθεση. Και τι να πούμε για την Ναυμαχία της Ναυπάκτου του 1571 που συμπεριλαμβάνεται στην ευρύτερη έννοια της Σταυροφορίας, που προκάλεσε το πρώτο σοβαρό πλήγμα στην ναυτική δύναμη των Οθωμανών. Ο ίδιος ο Θερβάντες που συμμετείχε σε αυτή τη μάχη έγραψε «την ημέρα εκείνη διαλύθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο η μέχρι τότε υφιστάμενη πεποίθηση, ότι οι Τούρκοι ήταν στη θάλασσα αήττητοι».

Το πιο ενδεικτικό παράδειγμα της υπόθεσης είναι το Τάγμα των Ιωαννιτών. Αυτό το μοναχικό και ιπποτικό τάγμα ιδρύθηκε στους Αγίους Τόπους το 1080 και είχε το νοσοκομείο του στα Ιεροσόλυμα για να φροντίζει τους φτωχούς, τους άρρωστους και τους τραυματισμένους προσκυνητές. Έγινε και πολεμικό για την προστασία των Αγίων Τόπων. Αυτοί οι Ιππότες είναι γνωστοί και ως Τάγμα του Ξενώνα του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ, της Ρόδου και της Μάλτας. Το όνομα τους τα εξηγεί όλα. Συνεχώς αμύνονταν από τους Αγίους Τόπους, στην Κύπρο, στη Ρόδο και τελικά στη Μάλτα. Όταν έπεσε η Άκκρα το 1291, το Τάγμα βρήκε καταφύγιο στο Βασίλειο της Κύπρου. Ύστερα βρέθηκαν στη Ρόδο, όπου αντιστάθηκαν σε δύο πολιορκίες των Τούρκων, το 1440 και 1444, και άλλη μια το 1480 αλλά δεν άντεξαν την πολιορκία του 1522 λόγω μιας προδοσίας. Στη συνέχεια βρέθηκαν στη Μάλτα, όπου και πάλι αντιστάθηκαν ηρωικά το 1565 και κατάφεραν μάλιστα να σταματήσουν οριστικά τις φιλοδοξίες των Τούρκων, ενώ είχαν έρθει να τους κατακτήσουν με εκατόν εξήντα πολεμικά πλοία.

Βλέπουμε ότι, στην πραγματικότητα τα γεράκια της Μάλτας δείχνουν σε μας ένα παράδειγμα θυσίας και αντίστασης, έννοιες που είναι τόσο σημαντικές για τον ελληνισμό. Οι απλοϊκές προσεγγίσεις των Σταυροφοριών δεν μας κάνουν καλό. Θα ήταν καλύτερο να θυμόμαστε ότι στη Μάχη του Χαττίν το 1187, ο Σαλαντίν αποκεφάλισε τους 300 Ιππότες, Ναίτες και Ιωαννίτες που είχαν επιζήσει, επειδή θεωρούσε ότι αποτελούσαν το ισχυρότερο όπλο εναντίον του ιερού πολέμου, τη Τζιχάντ.