Αέριο και… μπαρούτι στη Μεσόγειο

Σύννεφα κρίσης έχουν αρχίσει να πυκνώνουν στο τετράγωνο μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας – Κύπρου – Ισραήλ με αφορμή τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων, τα οποία έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον διεθνών εταιρικών κολοσσών, αλλά έχουν ανεβάσει και το θερμόμετρο των σχέσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η πρόσφατη αναφορά του Προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια ότι...
«δεν αρκεί η δική μας καλή θέληση, πρέπει να δείξουν και οι Τούρκοι. Δεν μπορεί να γίνονται υπερπτήσεις σε ύψος 100 μέτρων στο Καστελλόριζο» υποδηλώνει την ανησυχία της Αθήνας για τη συμπεριφορά της Άγκυρας, η νευρικότητα της οποίας τροφοδοτείται από την εξόρυξη του κυπριακού φυσικού αερίου.

Οι εκτιμήσεις για το μέγεθος των κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο προϊδεάζουν για αλλαγή συσχετισμών στην περιοχή στο βαθμό που κράτη τα οποία μέχρι πρότινος απουσίαζαν από τον ενεργειακό χάρτη, όπως η Κύπρος, διεκδικούν τη μετατροπή τους σε ενεργειακούς κόμβους. Άλλες χώρες, όπως η Τουρκία, που κατανοούν ότι αυτές οι αλλαγές συσχετισμών απειλούν τους πάγιους σχεδιασμούς τους και αναβαθμίζουν οικονομικά και διπλωματικά τους αντιπάλους τους, αναζητούν τρόπους να ματαιώσουν την εξέλιξη και να ακυρώσουν τα μελλοντικά πλεονεκτήματα.

Στην περίπτωση της Κύπρου και της ενεργειακής συνεργασίας της με το Ισραήλ, η συνεχής και εντεινόμενη στρατιωτική τουρκική παρουσία, είτε μέσω ασκήσεων και παραβιάσεων είτε με τη συνοδεία του ερευνητικού Piri Reis από πολεμικά σκάφη, υποδηλώνει ότι η Τουρκία διατηρεί ανοιχτή την επιλογή της θερμής επέμβασης.

Το επόμενο που θέλει να προλάβει η Τουρκία είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου. Προκειμένου να το επιτύχει αυτό, αρμόδιες πηγές δεν αποκλείουν να επιχειρήσει προκαταβολικά κάποιο θερμό επεισόδιο προκειμένου να παγώσει εν τη γενέσει τους τις όποιες σκέψεις της Αθήνας ή να αμφισβητήσει στην πράξη την οριοθέτηση της ΑΟΖ, αν Ελλάδα και Κύπρος προχωρήσουν σε μεταξύ τους συμφωνία. Σε κάθε περίπτωση, δύσκολα θα αφήσει να εξελιχθεί μια τέτοια πρωτοβουλία χωρίς αντίδραση. Υπενθυμίζεται ότι ο τουρκικός στρατός είχε ζητήσει μελέτη από την Ακαδημία της γείτονος για το αν τα κοιτάσματα της περιοχής είναι τέτοιας αξίας που να δικαιολογούν ρίσκο πολέμου και η Ακαδημία, έπειτα από μελέτη, είχε αποφανθεί καταφατικά.

Από την άλλη, η ανακήρυξη της ΑΟΖ είναι μονόδρομος για την Ελλάδα. Με τις πιθανότητες εντοπισμού μεγάλων κοιτασμάτων να θεωρούνται αυξημένες και υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να αγνοούν τη διέξοδο που μπορεί να δώσει στο ελληνικό οικονομικό πρόβλημα η ανακήρυξη και οριοθέτηση της ΑΟΖ.

Ο υπουργός Εξωτερικών, Σταύρος Δήμας, κατά την ομιλία του στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, στην ουσία προανήγγειλε τις προθέσεις μιας μελλοντικής κυβέρνησης Ν.Δ., όπως εξάλλου τις έχει καταστήσει σαφείς και ο Αντώνης Σαμαράς: «Είναι προφανές ότι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, πέρα από τις σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες που δημιουργεί, λειτουργεί και ως καταλύτης περιφερειακής ειρήνης και ασφάλειας. Πολιτική της Ελλάδας είναι η οριοθέτηση όλων των θαλάσσιων ζωνών με όλους τους γείτονές της. Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας συνιστά μέρος του κοινοτικού κεκτημένου. Επομένως, ο σεβασμός, η υπογραφή και η κύρωση της Σύμβασης αυτής είναι θεμελιώδες στοιχείο της ευρωπαϊκής προοπτικής των υποψήφιων προς ένταξη χωρών. Η Ελλάδα ως παράκτιο κράτος και ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. δεν απεμπολεί οποιοδήποτε νόμιμο κυριαρχικό δικαίωμά της. Και, βέβαια, η ΑΟΖ δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση από τη θεμελιώδη αυτή αρχή και θέση της εξωτερικής πολιτικής μας».

Από «μόδα», που ήταν η ΑΟΖ επί Δημήτρη Δρούτσα υπουργού Εξωτερικών, καθίσταται προτεραιότητα και αυτό οπωσδήποτε συνιστά επαναφορά στα αυτονόητα. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα επιβεβαιώνει, υπό τη σκιά των τουρκικών απειλών κατά της Κύπρου, ότι τυχόν στρατιωτική απόπειρα εις βάρος της Μεγαλονήσου αποτελεί αιτία πολέμου. Το επανέλαβε ο υπουργός Αμυνας, Δημήτρης Αβραμόπουλος, κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο, όπου υπογράμμισε την ισχύ του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος: «Η Ελλάδα, για μία ακόμα φορά, δηλώνει δημόσια ότι εγγυάται την ακεραιότητα, την ασφάλεια και την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας… Η οικονομική κρίση δεν έχει σε τίποτα αποδυναμώσει το αμυντικό σύστημα της χώρας. Η χώρα μας είναι εγγύηση για την Κύπρο και για το μέλλον της».